دعای عهد بهترین مسیر زندگی مهدوی

یکی از دغدغه های جدی منتظران این است که زندگیشان رنگ و بوی زندگی مهدوی بگیرد. ما همیشه به دنبال این هستیم که بدانیم زندگی مهدوی چه نوع زندگی ای است؟

 بهترین مسیر زندگی مهدوی در دعای عهد ترسیم شده است. در دعای عهد، فضیلتهای مختلفی وجود دارد و ابعاد مختلف زندگی مهدوی رقم خورده است. به فرموده امام صادق (ع) کسی که 40 صبح دعای عهد را بخواند از یاران حضرت می شود.

نمی دانم شما صبحتان را چگونه آغاز می کنید؟

با نام که؟

با یاد که و چگونه؟

بعضیها بهترین عشق دنیا نصیبشان شده و هر روز را با یاد و نام او شروع میکنند. این شروع که نوعی نیایش و سرود صبحگاهی عاشقان امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است، به «دعای عهد» مشهور است.

یکی از نزدیکان امام خمینی (ره) میگوید: «یکی از چیزهایی که امام در روزهای آخر به من توصیه میکردند، خواندن دعای عهد بود. ایشان میگفتند: صبحها سعی کن این دعا را بخوانی؛ چون در سرنوشت دخالت دارد. امام حتی در موقعی که در بیمارستان بستری بودند، از انس با کتاب مفاتیح الجنان غافل نبودند. پس از رحلت جانگداز ایشان که مفاتیحشان را از بیمارستان به بیت منتقل میکردیم، متوجه شدیم امام در مفاتیح خود در کنار دعای شریف عهد که آن را یک اربعین میخواندند، تاریخ شروع را هشت شوال نوشته اند.»

کسی که صبحش را با زمزمه این سرود آغاز میکند، در برابر خواسته ها، آرزوها و آرمانهای امامش عهد میبندد و آن عهد را سبک نمیشمارد و محکمش میکند و بر این پیمان با حضرتش بیعت میکند که تا پای جان، وفادار باشد. حقیقت «عهد، عقد و بیعت» یک مسأله است و تأکید بر آن به جهت اینست که این میثاق، همیشگی است و هیچگاه سستی، کوتاهی و پیمان شکنی نخواهد بود.

برای آشنایی با فرازها و مضامین بلند دعای عهد ، گزیده ای از مصاحبه حجت الاسلام محمد صادق کفیل، استاد مرکز تخصصی مهدویت تقدیم میگردد: (1)

   دعای عهد، منقول از کدام یک از ائمه اطهار(ع) است و چه کسی بر لزوم حراست از آن در عصر غیبت تأکید کرده است؟

دعای عهد، منقول از امام صادق(ع) است. امام صادق(ع) نقل کرده اند: «هر که چهل صباح این عهد را بخواند از یاران قائم ما باشد و اگر پیش از ظهور آن حضرت از دنیا برود، خدا او را از قبر بیرون آورد که در خدمت آن حضرت باشد و حق تعالی به هر کلمه آن هزار حسنه، او را کرامت فرماید و هزار گناه از او محو کند.» همه بزرگان، پیوسته ما را به خواندن دعای عهد سفارش کردند.

   ●  دعای عهد چه خط مشی و افقی را برای منتظران ترسیم میکند؟

یکی از دغدغه های جدی منتظران اینست که زندگیشان رنگ و بوی زندگی مهدوی بگیرد. ما همیشه به دنبال این هستیم که بدانیم زندگی مهدوی چه نوع زندگی ای است؟ بهترین مسیر زندگی مهدوی در دعای عهد ترسیم شده است. در دعای عهد، فضیلتهای مختلفی وجود دارد و ابعاد مختلف زندگی مهدوی رقم خورده است. به فرموده امام صادق(ع) کسی که چهل صبح دعای عهد را بخواند از یاران حضرت میشود. در حقیقت خواندن این دعا توفیق یاری حضرت را فراهم میکند. توفیق رجعت، یکی دیگر از فضیلتهای این دعاست. این دعا به قدری فضیلت دارد که در هر کلمه دعای عهد به انسان هزار حسنه داده میشود و به هر کلمه ای هزار سیئه از انسان بخشیده میشود.

  عنوان این دعا این نکته را میرساند که مسئله تجدید بیعت با امام زمان(عج) روحی فداه مهمترین فراز و مضمون این دعاست. به چه مضامینی جز تجدید عهد در این دعا اشاره شده است؟

دعای عهد، اول مسیری را که برای زندگی رقم میزند، خداشناسی است. شروع این دعا با اوصاف خداست. کسی که میخواهد امام زمانش را بشناسد اول باید خدا را بشناسد. در دوران غیبت نیز سفارش شده که دعای «اللّهمّ عرّفنی نفسک... ؛ خدایا خودت را به من بشناسان که اگر تو را نشناسم پیامبرت را نمیشناسم و اگر پیامبر را نشناسم حجّتت را نمیشناسم و اگر حجّت خدا را نشناسم از دین گمراه میشوم» را زیاد بخوانید. خداشناسی، مقدمه امام شناسی است. انسانی که به دنبال امام عصر(عج) روحی فداه است باید انسانی توحیدی و خداشناس باشد.

در ابتدای دعای عهد 16 وصف از اوصاف خدا بیان میشود. پروردگار نور عظیم، پروردگار کرسی بلند، پروردگار دریای جوشان، پروردگار سایه و آفتاب داغ، فرو فرستنده تورات و انجیل و زبور و قرآن عظیم، پروردگار فرشتگان مقرب و پیامبران خدا از جمله اوصافی است که برای خداوند در این دعا آمده است.

در بخش دوم دعای عهد وارد مرحله درود و سلام به امام میشویم. در این بخش از دعا میخوانیم: «اللهم بلغ مولانا الامام المهدی القائم بامرک...؛ خدایا برسان مولای ما را، آن امام راهنمای راه یافته و قیام کننده به فرمان تو که درود خدا بر او و پدران پاکش باد.»  واژه «مولا» یعنی نزدیکترین. «ولی» در کتاب لغت یعنی اوج قرب، به حدی که هیچ حائلی بین تو و او نباشد. کسی که هر صبحگاه این جمله را به امامش بگوید، حرکتش تا شب جهت دار میشود. در این دعا به امام میگوییم که تو پیشوای منی. یعنی در هر قدم باید بنگریم امام چه گفته و چه چیز مرضی رضای امام عصر(عج) است. امام زمان(عج) هادی و هدایت کننده است و علاوه بر اینکه دغدغه هدایت ما را دارد خودش هدایت شده است. دعای عهد به منتظران، افق جهانی میبخشد.

در این دعا می خوانیم: صلوات الله علیه و علی آبائه الطاهرین عن جمیع المؤمنین و المؤمنات فی مشارق الارض و مغاربها...؛ درودهای خداوند بر او و پدران پاکش باد از طرف همه مردان و زنان با ایمان در مشرقهای زمین و مغربهای هموار آن...» منتظران با قرائت این دعا در ابتدای صبح از طرف همه مؤمنان سراسر جهان به امام سلام میدهند. این فراز از دعا نشان میدهد که دغدغه شخصی داشتن و امام را تنها برای خود خواستن، غلط است.

 منتظر واقعی دغدغه جهانی دارد. چنین انتظاری انتظار مثبت و پویاست. این انتظار، همان انتظاری است که امام خمینی(ره) و بزرگان ما دغدغه آن را داشتند. چون امام خمینی(ره) هر روز صبح دعای عهد میخواندند و با فرازهای این دعا پیوند داشتند، میدانستند که باید جهانی بنگرند و زمینه ساز ظهور مصلح جهانی باشند. امام وقتی انقلاب کردند فقط به ایران فکر نکردند بلکه تأکید داشتند که باید برای دنیا بستر سازی شود. سلام به امام زمان(عج) در این دعا از حیث کمیت، جهانی و از حیث کیفیت به اندازه عرش خداست. کیفیت سلام به امام در این دعا بلند نظری منتظر را میرساند. انسان منتظر، بلند نظر است و اندیشه جهانی دارد و وقتی خواسته ای هم دارد با نگاهی عمیق و طولانی، آنرا مطرح میکند. برخی امام را برای رفع مشکلات خود طلب میکنند اما برخی منتظران، دغدغه جهانی دارند و وقتی مشکلی در غزه و لبنان اتفاق میافتد، نگران میشوند.

   فلسفه سفارش به قرائت دعای عهد هنگام صبحگاه چیست؟

عهد و پیمان و میثاق با امام از دیگر مضامین این دعاست. عهد در زندگی منتظر باید همیشگی باشد. وقتی زندگی بر مبنای انتظار شکل گرفت عهد، دائمی و همیشگی میشود. منتظر واقعی هرگز از عهدش با امام رویگردان نمیشود.

قرائت صبحگاهی این دعا موجب میشود که فراموش نکنیم پیش از هر کس با امام خود عهد بستیم و اولویت عهد با امام را بر همه پیمانها حفظ کنیم چرا که «رسم عاشق نیست با یک دل دو دلبر داشتن / یا ز جانان یا ز جان باید که دل برداشتن».

مردم بصره خدمت امام رضا(ع) رسیدند و از یونس بن عبدالرحمن گله کردند. یونس ناراحت شد. امام رضا(ع) به یونس فرمودند: «ای یونس چه کار داری مردم چه میگویند، وقتی امام تو از تو راضی است.»

عهد با امام زمان(عج) ارواحنافداه یعنی زندگی بر اساس رضایت حضرت مهدی(عج). کسی که دست بیعت با امام زمان(عج) میدهد فقط رضایت حضرت را در نظر میگیرد نه کس دیگری را. عمل بر اساس دغدغه و خواسته امام باید اولویت منتظران باشد. سفارش شده که انسان بعد از اقامه نماز و برقراری ارتباط با خدا و قبل از برقراری ارتباط با دیگران، دعای عهد را قرائت کند و با امام خود عهد ببندد. انسان مؤمن قبل از اینکه از کسی انرژی بگیرد باید هر صبح از امامش انرژی بگیرد. سفارش شده این دعا به طور مداوم و هر صبح قرائت شود چون تجدید عهد، مقدمه پایداری است. پیوسته جریان طاغوت و نفسیات در حرکتند، پس هر مؤمن و منتظر نیز باید هر روز و هر صبح در تلاش و تکاپو باشد. همانطور که در دستورات ما سفارش شده که پیوسته باید نماز اقامه شده و ارتباط با خدا برقرار شود، پیوسته باید دعای عهد قرائت و تجدید عهد تکرار شود. در روایات نیز عمل مداوم به عمل کثیر ترجیح داده شده است.

   ● منتظران با قرائت دعای عهد چه خواسته ای از پروردگار خود دارند؟

در دعای عهد بعد از تجدید عهد با امام، هشت مقام را از خدا طلب میکنیم. در این فراز از دعا میخوانیم: «اللهم اجعلنی من انصاره و اعوانه و الذابین عنه و المسارعین الیه فی قضاء حوائجه والممتثلین لاوامره و المحامین عنه و السابقین الی ارادته و المستشهدین بین یدیه؛ خدایا قرار ده ما را از یاران و کمک یارانش و دفاع کنندگان از او و شتابندگان به سوی او در برآوردن خواسته هایش و انجام دستورات و اوامرش و مدافعین از آنحضرت و پیش گیرندگان به سوی خواسته اش و شهادت یافتگان پیش رویش.» در این دعا از خدا میخواهیم که یار امام زمان(عج) و کمک کار امام شویم و از آنحضرت دفاع کنیم، در انجام مقاصد و حوایج امام سرعت بگیریم، اوامر آنحضرت را گوش دهیم، از امام حمایت کنیم، به اراده امام زمان(عج) سبقت بگیریم و در رکاب امام به درجه رفیع شهات برسیم.

 زندگی منتظر باید بر مبنای یاری امام شکل بگیرد. به عنوان مثال کسی که میخواهد از امام حمایت کند باید اطلاعات مهدوی کافی داشته باشد تا بتواند شبهات مربوط به حضرت را پاسخگو باشد و از مقام ولایت حضرت دفاع کند. کسی که از خدا میخواهد حامی امام باشد باید بداند دنیای غرب علیه مهدویت چه کرده و از امام ما چه چهره ای ساخته است و خودش به عنوان یک منتظر شیعه در برابر این اقدامات دشمنان چه کرده است.

   ●  حاجت و دعای امام زمان(عج) چیست و مردم چه قدر در برآورده شدن حاجت امام نقش دارند؟

حاجت امام زمان(عج) فرج است. امام دغدغه ظهور دارد. ما باید به این نتیجه برسیم که فرج امام به دست ماست. امام از ما گله دارد که چرا برای ظهورش کاری نمیکنیم و به سمت ظهور قدمی بر نمیداریم. حضرت مهدی (عج) هنگام تولد در سحرگاه نیمه شعبان در آغوش پدر دعا کردند که:

«خدایا! گشایش دوستان من در فرج من است، فرجم را نزدیک کن.» آن حضرت در غیبت صغری در کنار مسجد الحرام دست به دعا برداشتند و فرمودند: «خدایا! فرجم را نزدیک کن.»

دغدغه ما نیز باید فرج و ظهور باشد. شیعه منتظر باید هر شب از خود بپرسد که در راستای این دغدغه امام گام برداشته یا نه؟ و از وجود نورانی حضرت بپرسد که «اوفیت یا صاحب الزمان؟»؛ یا صاحب الزمان! به عهدم وفا کردم یا نه؟ شهدای کربلا نیز هنگام شهادت از امام حسین(ع) میپرسیدند که ای پسر رسول خدا! به عهدم وفا کردم یا نه؟

   ● به جز خداشناسی، امام شناسی، تجدید عهد و گسترش افق دید منتظران چه مضامین دیگری در دعای عهد آمده است؟

در بخشی از دعای عهد از خدا میخواهیم که اگر در طول زندگی ما ظهور رخ نداد و ما از دنیا رفتیم هنگام ظهور، دوباره برگردیم؛ «اللهم ان حال بینی و بینه الموت الذی جعلته علی عبادک حتما ً مقضیا ً فاخرجنی من قبری مؤتزرا ً کفنی شاهرا ً سیفی مجردا ً قناتی ملبیا ً دعوة الداعی فی الحاضر و البادی؛ خدایا اگر حایل شد میان من و او آن مرگی که قرار داده ای آن را بر بندگانت حتمی و مقرر، پس بیرونم آر از گورم کفن به خود پیچیده با شمشیر آخته و نیزه برهنه، پاسخگویان به ندای آن دعوت کننده بزرگوار در شهر و بادیه

در رجعت، خوبان خوب و بدان بد به دنیا بر میگردند. کسی که این خواسته را در دعایش مطرح میکند افق زندگیش بر مبنای رجعت شکل میگیرد. کسی که با افق رجعت زندگی میکند، خود را برای زندگی در رکاب حضرت و سایر اهلبیت علیهم السلام آماده میسازد تا از امام، و رهبری او تبعیت کند. کسی که این مقامات عالی را از خدا بخواهد، شیدای ظهور میشود. در این مرحله است که به طور جدی برای فرج امام دعا میکند و از خدا تعجیل در فرج را طلب میکند.

برای عاشق ظهور شدن باید ظهور را بشناسیم. برای تربیت جامعه مهدوی، سیمای ظهور باید خوب به جامعه معرفی شود. ظهور حضرت یعنی آبادی زمین. همانگونه که در فرازی از این دعا آمده است: «... واعمر اللهم به بلادک و احی به عبادک...؛ خدایا! آباد گردان به دست او شهرها و بلادت را و زنده گردان به وسیله اش بندگانت را.» آبادی زمین در یاد و ذکر خداست. زیبایی حکومت حضرت در این است که به خاطر خدا، خدا پرستیده شود نه به خاطر بهشت و جهنم.

 زمان حکومت حضرت، زمان زندگی و حیات بندگان است. مقام معظم رهبری نیز در این زمینه فرمودند: «ظهور یعنی شروع زندگی.» در بخش پایانی دعا نیز آمده است: «... فاظهر اللهم لنا ولیک وابن بنت نبیک المسمی باسم رسولک...؛ پس آشکار کن برای ما خدایا نماینده ات را و فرزند دختر پیامبرت که همنام رسول توست.» این مضامین، مبین این مطلب است که حضرت با اوصاف پیامبر رحمت صلوات الله  ظهور میکند.

آنحضرت سیمای پیامبر را دارد و رحمة للعالمین است. ایشان پناه بندگان مظلوم است. امام در حکومتش از مظلوم حمایت میکند و هر کس که یار ندارد امام، یار و کمک کارش میشود. ایشان احکام دین را که تعطیل شده، زنده میکند.

 

پی نوشت :

1- مصاحبه با روزنامه رسالت (27/3/89)