تبیین نظام اسلامی در بعد نرم افزاری تمدن نوین اسلامی
معنی حقیقی پیشرفت
در تبیین سطح و عمق آرمانهای انسان باید معیاری واقع سنج از هویت اصلی انسان باشد ، انسان که موجودی دو بعدی و دو ساحتی است باید محرک انسان ، ساحت قدسی انسان در جهت شکوفایی استعدادهای انسانی او باشد. بعضی از مکاتب چون تعریفی و نگرش سطحی نسبت به هویت انسان دارند اهداف کم سطح و آرمانهای کم محتوایی از انسان انتظار دارند در نهایت معنی و مفهوم پیشرفت در نظر آنها سطحی و کم عمق است هر ملتی آرزوی پیشرفت و جهش به سوی آرمانهای خویش دارد ولی خدا نکند سطح خواسته ها و امیال در نهایت آرمانهای انسان در مسیر زندگی کم محتوا باشد امام خامنه ی در این باره میفرمایند:
«پیشرفت، تداعى کننده‌ى حرکت است، راه است. چطور ما میگوئیم پیشرفت هدف است؟ عرض کردیم علت این است که پیشرفت هرگز متوقف نخواهد شد. بله، پیشرفت، حرکت است، راه است، صیرورت است؛ اما متوقف شدنى نیست و همین طور ادامه دارد؛ چون انسان ادامه دارد، چون استعدادهاى بشرى حد یقف ندارد».(۱)
اولاً به شهادت قرآن، ادیان هدف خودشان را عدالت قرار دادند: «لقد ارسلنا رسلنا بالبیّنات و انزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم النّاس بالقسط». قطعاً این آیه حکم میکند بر اینکه هدف ارسال رسل و انزال کتب و آمدن بیّنات ، یعنی حجَتهای متقن و غیر قابل تردیدی که پیغمبران ارائه میدهند نیز همان عدالت است.
کتاب، یعنی منشور ادیان در مورد معارف، احکام و اخلاقیات؛ و میزان، یعنی آن سنجه ها و معیارها قیام به قسط بوده است؛ «لیقوم النّاس بالقسط». البته شکی نیست که قیام به قسط و همه‌ی آنچه که مربوط به زندگی دنیائی، اجتماعی و فردی افراد است، مقدمه‌ی آن هدف خلقت است: «و ما خلقت الجنّ و الانس الّا لیعبدون»؛ یعنی عبودیت. اصلاً هدف خلقت، عبد خدا شدن است؛ که بالاترین کمالات هم همین عبودیت خداست. لیکن در راه رسیدن به آن هدف، هدف نبوتها و ارسال رسل است؛ که از جمله‌ی آن، آن چیزی است که این آیه به آن تصریح میکند. البته تصریحات دیگری هم در آیات قرآن هست که به سایر اهداف ارسال رسل اشاره میکند، که اینها با یکدیگر قابل جمع است. پس هدف شد عدالت. هدف نظامسازی، هدف تمدنها، هدف حرکت بشر در محیط جامعه، شد عدالت. در هیچ مکتب دیگری این وجود ندارد؛ این مخصوص ادیان است .(۲)
رکن اصلی پیشرفت در تمدن نوین اسلامی
تبیین آرمانها و اهدف اصلی که انسان باید پیش به سوی تحقق آنها باشد توسط انبیاء فرستاده ی خدا در گذر تاریخ با سلسه ی پی در پی آنها تبلیغ و تبیین شده است و تحقق اینها مطلوب تمدن نوین اسلامی است امام خمینی (ره) در این باره میفرمایند:
«انبیاء علیهم السلام آمدند؛ قانونها آوردند و کتابهای آسمانی بر آنها نازل شد که جلوگیری از اطلاق و زیاده روی طبیعت کنند و نفس انسانی را در تحت قانون شرع و عقل درآوردند… پس هر نفسی که با قوانین الهیه و موازین عقلیه ملکات خود را تطبیق کرد، سعید است و از اهل نجات میباشد».(۳)
به قلم : حجت الاسلام مرتضی جلیلی
پی‌نوشت:
1- بیانات امام خامنه ی در دیدار جوانان استان خراسان شمالى،۲۳/۰۷/۱۳۹۱
2- بیانات امام خامنه ی در دومین نشست اندیشه های راهبردی ۲۷/02/۱۳۹۰
3- شرح چهل حدیث، ص ۱۷
